Over Museum Boerhaave Leiden
Museum Boerhaave is een museum gericht op de geschiedenis van de wetenschap en geneeskunde. In Boerhaave Leiden kunt u onder andere historische objecten van vele vakgebieden bezichtigen waaronder geneeskunde, scheikunde en astronomie. Het gebouw van Museum Boerhaave is een voormalig klooster en bevat onder andere en volledig gereconstrueerd anatomisch theater. Beroemde objecten in Museum Boerhaave zijn onder andere de hulpmiddelen van Kamerlingh Onnes waarmee hij Helium vloeibaar maakte, de Leidse Fles en de electromagnetische hulpmiddelen gebruikt door Wander Johannes de Haas.
De naam Boerhaave
De naam Boerhaave dankt het museum aan Herman Boerhaave. Herman Boerhaave was een Nederlands medicus en plantenkenner die beroemd was door heel Europa. Een aantal van zijn studenten zijn ook vrij beroemd geworden zoals Voltaire, Linnaeus en Peter I Aleksejevitsj Romanov (Peter de Grote).
Geschiedenis Museum Boerhaave Leiden
Geschiedkundige Tentoonstelling van Natuur- en Geneeskunde
In 1907 werd er een Geschiedkundige Tentoonstelling van Natuur- en Geneeskunde gehouden in het Academiegebouw van de Universiteit Leiden. De voornaamste objecten in deze tentoonstelling kwamen van alle kanten uit het land. Aangezien deze tentoonstelling een daverend succes bleek te zijn gingen er al diverse stemmen op om de tentoonstelling permanent te maken.
De stichting
Jaren later, in 1928, zette de Natuurkundige Claude August Crommelin een stichting op voor het openen van een museum voor de Geschiedkunde van Natuur- en Geneeskunde. Het doel van het museum stond zeer precies beschreven in het statuut van de stichting. De vakgebieden die het museum zou komen te omvatten waren onder andere: Astronomie, Natuurkunde, Scheikunde, Medicijnkunde, Plantenkunde, Dierkunde en alle andere Medische vakgebieden zoals Psychologie en Anatomie.
Opening museum
Uiteindelijk werd in 1931 het museum geopend als “Het Nederlandsch Historisch Natuurwetenschappelijk Museum”. Crommelin wilde dat het museum een nationaal museum werd (in plaats van een museum met enkel affiniteit met Leidse Universiteit) met als uitgangspunt de collectie van ‘s Granvensande-Munsschenbroek.
Nationaal museum
In 1947 werd het museum landelijk erkend als nationaal museum en kreeg het tevens een nieuwe naam: “Rijksmuseum voor de Geschiedenis van Natuurwetenschappen”. Ook werd een adviesraad geinstalleerd waar prominente leden van Nederlandse Universiteiten in plaats zouden nemen. Het plan was om meerdere collecties van verschillende musea in de stad te concentreren in een groot museum, echter mislukte dit plan.
Verhuizing
Pas in 1991 verhuisde Museum Boerhaave Leiden vanaf de Steenstraat in Leiden naar het huidige pand. Het gebouw aan de Steenstraat behoort tegenwoordig tot het eigendom van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en huisvest tegenwoordig het Museum Volkenkunde Leiden.
Huidige locatie
Het huidige gebouw aan de Lange Sint Agnietenstraat stamt uit de eerste helft van de 15e eeuw en heeft door de tijd heen verschillende functies gehad. Aan het einde van de 16e eeuw is het gebouw onder andere in gebruik geweest als Pesthuis en Gekkenhuis. Ook het Leidsch Academisch Ziekenhuis heeft deze locatie bezet tussen 1636 en 1639.
Verschillende zalen in het Boerhaave Leiden
Museum Boerhaave beschikt over 25 verschillende zalen met elk verschillende themagroepen per zaal. De hoogtepunten van Museum Boerhaave Leiden zijn onder andere het geheel nagebouwde Anatomisch Theater, thermometers van Fahrenheit, verschillende demonstratiemodellen van ‘s Gravensande en het prototype van de electrocardiograaf. Hieronder volgt een overzicht van de verschillende zalen in Boerhaave Leiden.
In de Foyer vindt u voornamelijk Gapers en andere belangrijke tekens en uithangborden van drogisten en apotheken.
De eerste officiele zaal van Boerhaave Leiden is het Leidsch Anatomisch Theater, een reconstructie uit 1988 van het in 1596 gebouwde Theatrum Anatomicum. Verder zijn er in deze zaal nog verschillende historische Egyptische objecten te bewonderen en verschillende schilderijen.
In de tweede zaal hangen voornamelijk schilderijen uit de eerste helft van de 17e eeuw. Ook zijn in deze zaal naast verschillende anatomische en kruiden boeken ook verschillende anatomische tekeningen te bewonderen.
De derde zaal heeft voornamelijk als thema ‘De Gouden Eeuw’ wat sterk word benadrukt door de aanwezigheid van een portret van Antonie van Leeuwenhoek en verschillende enkelvoudige microscopen.
Zaal vier van Museum Boerhaave is gewijd aan Herman Boerhaave, Willem ‘s Gravensande en Jan van Munsschenbroeck. In deze zaal kunt u onder andere een grote verscheidenheid aan wiskunde instrumenten, lenzen, wereldbollen en verschillende gebogen spiegels.
De vijfde zaal is gewijd aan Carl Linnaeus en bevat onder andere schilderijen van Linnaeus en Boerhaave zelf. Ook kunt u in deze zaal meerdere 18e eeuwse wetenschappelijke instrumenten bewonderen zoals thermometers, barometers en een theodoliet.
De zesde themazaal heeft als naam “De wonderen van de natuur” en bevat voornamelijk 18e eeuwse instrumenten waaronder veel antieke microscopen, verschillene houten kasten met microscopische preparaten.
Zaal zeven is gewijd aan de beroemde 18e eeuwse anatomist Bernhard Siegfried Albinus en zijn broer en opvolger Frederik Bernhard Albinus. In deze zaal kunt u een uiteenlopende collectie aan medische instrumeten bewonderen (voornamelijk van 1670 tot 1700) met onder andere verschillende zagen, messen, branders, pincetten, klemmen, boren en naalden.
De achtste zaal is gewijd aan Sebald Justinus Brugmans, een Nederlands plantkundige, medicus en professor natuurwetenschappen. Deze zaal biedt u de gelegenheid verschillende menselijke en dierlijke schedels te bekijken maar ook bijvoorbeeld embryo’s in potten.
Zaal negen is voornamelijk gewijd aan de natuur. In deze zaal zijn onder andere verschillende schelpen, fruitsoorten, zaden en bladeren te vinden. Ook vind u hier mooie vitrines gevuld met vlinders en kevers.
Ook in zaal tien is een grote collectie vlinders te bewonderen.
In zaal elf van Boerhaave Leiden zijn verschillende 19e eeuwse dierlijke organen te bewonderen die geprepareerd zijn voor nader onderzoek en educatieve doeleinden voor die tijd. Ook is het mogelijk om verschillende tekeningen van verschillende zoogdieren en vee te bewonderen.
Zaal twaalf staat in het teken van de binnenkant mens en dier. In deze zaal zijn onder andere dierlijke en menselijke hersenen te bewonderen uit omstreeks 1850 tot 1870. Naast de hersenen zijn er verschillende skeletten van kleinere dieren te zien en verschillende dieren op sterk water.
In zaal dertien staan verschillende anatomische modellen van Petrus Koning en ook hangen er verschillende gouaches.
Zaal veertien en vijftien worden momenteel gebruikt voor tijdelijke exposities, voor de actuele informatie verwijzen wij u door naar de website van Museum Boerhaave.
Zaal zestien heeft als thema electriciteit en licht. In deze zaal is grote collectie verschillende microscopen te zien als zowel prismas en lenzen. Ook zijn er verschillende objecten te zien waar deze technieken toegepast zijn zoals in een camera, een telescoop, een sextant en een stereoscoop.
Zaal zeventien staat in het teken van de Zweedse medicus Gustav Zander. Zander heeft diverse apparaten ontwikkeld die voornamelijk in het vakgebied fysiotherapie worden gebruikt.
Het thema van zaal achttien is “Specialisatie in de Geneeskunde”. In deze zaal liggen onder andere een vaginaalspeculum en verschillende verlostangen.
Het thema van zaal negentien van Boerhaave Leiden is “De anatomische wereld van Auzoux”. In deze zaal kunt u modellen bewonderen van onder andere schildpadhersens, het zenuwstelsel van een rups, ademhalingsorganen en het model van een slak.
In zaal twintig ligt de focus op scheikunde wat onder andere terug te vinden is in de verschillende objecten in deze zaal die voornamelijk uit maatkolven bestaan.
Zaal eenentwintig heeft als naam “Natuurkunde: fabrieken van de wetenschap”. Deze zaal is onder andere gewijd aan Hendrik Lorentz en Heike Kamerlingh Onnes. In deze zaal vindt u onder meer een seleniumcel en een optische tralie.
Zaal tweeentwintig van museum Boerhaave Leiden legt de nadruk op “Geneeskunde: de mens als machine”. In deze zaal is onder andere de eerste hart-longmachine te bewonderen uit 1948. Ook andere prototypes staan in deze zaal opgesteld zoals het eerste nierdialyse apparaat, een Rontgenmachine en een heupprothese.
Zaal drieentwintig is volledig gewijd aan astronomie.
Zaal vierentwintigvan van Boerhaave Leiden is gewijd aan “Microscopie: nieuwe wegen”. In deze zaal kunt u onder andere verschillende microscopen met bijbehorende kisten bewonderen.