Vaste collectie
De vaste collectie van het Rijksmuseum van Oudheden Leiden bevat vele stukken uit de tijd van de Egyptenaren, de Romeinen, de Grieken en de Etrusken maar ook zijn er verschillende tentoonstellingen die een goed beeld weergeven hoe Nederland er in de Romeinse tijd uitzag, hoe de archeologie in Nederland is gevorderd en een gehele tentoonstelling over het Oude Nabije Oosten.
Topstukken
Enkele topstukken uit de Egyptische collectie van het Oudheden Museum zijn onder andere een beeld van een schrijver van circa 2400 v.Chr, een beeld van de allereerste vrouwelijke farao uit circa 1465 v.Chr en een ruim zes meter hoge tempel van ongeveer tweeduizend jaar geleden.
Romeinse collectie
Ook de Romeinse collectie van het museum bevat enkele topstukken zoals een beeld van een uil afkomstig uit de 1ste eeuw na Christus, een waarheidsgetrouwe maquette van Pompeii uit 1977 vervaardigd door H.R. Allen en een Romeinse sarcofaag met verschillende taferelen uit het Nieuwe Testament met afbeeldingen van de genezingen door Christus.
Griekse collectie
Naast een imposante Griekse wapenuitrusting bestaande uit een helm, borstkuras, fragmenten van een gordel en twee scheenbeschermers bestaat de Griekse collectie onder meer uit een grafmonument van circa 330 jaar voor Christus, een karikatuur dat dateert uit de Romeinse keizertijd en is vervaardigd in Klein-Azië en een beeld van een aangeschoten wijngod van circa 50 tot 350 jaar na Christus.
Nederland in de Romeinse Tijd
De tentoonstelling Nederland in de Romeinse tijd geeft door middel van diverse topstukken een accuraat beeld van hoe Nederland er in de Romeinse tijd uit heeft moeten gezien. Met objecten als onder andere een ruitermasker, een gebeeldhouwde sarcofaag en een portretkop van Julius Ceasar is alleen deze tentoonstelling al de moeite waard om een bezoek te brengen aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden!
Archeologie
De tentoonstelling Archeologie van Nederland geeft de bezoeker een zeer gedetailleerd overzicht van de Nederlandse archeologische geschiedenis. De bezoekers volgt een prachtige route die hem of haar meevoert langs allerlei verschillende bodemvondsten uit verschillende tijdperken.
Het Oude Nabije Oosten
De afdeling genaamd het ‘Oude Nabije Oosten’ neemt u mee naar de wereld van sieraden, gebruiksvoorwerpen, en beelden allen afkomstig uit verschillende landen en tijden. Enkele topstukken uit deze collectie zijn een beeldje van een biddende man van ongeveer 4000 jaar geleden, een religieuze inscriptie in spijkerschrift op een cilinder afkomstig van de Babylonische Koning Nebukadnezar afkomstig uit waar tegenwoordig Zuid-Irak ligt en gouden leeuwenkopje afkomstig uit het huidige Iran.
Geschiedenis van het Rijksmuseum van Oudheden Leiden
Oprichting
Het Rijksmuseum van Oudheden Leiden is in 1818 gesticht door Koning Willem I. Deze zelfde Koning Willem I benoemde de jonge Leidse Hoogleraar archeologie Caspar Reuvens tot eerst directeur van het museum. Het vinden van een passende locatie voor het museum was een voortdurende strijd tussen Reuvens, de beheerders van het museum en de Nederlandse overheid. In de tijd dat Reuvens aangesteld werd als directeur van het museum waren veel objecten tentoongesteld in de botanische tuinen van de Universiteit Leiden, tegenwoordig de Hortus Botanicus. Echter zorgde de vochtige atmosfeer veel schade aan verschillende objecten en bovendien was de collectie al veel te groot geworden om in de kleine ruimte van de Hortus te passen, veel objecten waren daardoor inmiddels al naar buiten verplaatst.
Nieuwe locatie
In 1821 regelde Reuvens dat zijn museum een plek kreeg in een van de panden van de Universiteit waar meerdere natuurhistorische verzamelingen waren ondergebracht. Echter was Reuvens niet helemaal gelukkig met deze nieuwe locatie aangezien het te klein was voor de alsmaar groeiende collectie en ook het tekort aan ramen in het gebouw zorgen voor een gebrek aan daglicht. In 1824 werd Reuvens ruimte aangeboden maar deze ruimtes wees hij af aangezien ze niet genoeg ruimte zouden hebben voor de gehele collectie. Reuvens wens was een geheel nieuw gebouw, speciaal ontworpen voor het Rijksmuseum van Oudheden waarin onder meer een collegezaal en restauratie faciliteiten aanwezig waren. Echter mocht deze wens voor hem nooit in vervulling gaan aangezien dit nu eenmaal te kostbaar was. Wel werden er andere opties overwogen zoals het gehele museum naar een andere stad te verplaatsen of zelfs naar het buitenland. Echter was Reuvens niet helemaal voor deze nieuwe opties aangezien hij Leiden achtte als een van de meest vooraanstaande steden met een academisch klimaat in geesteswetenschappen. Reuvens stierf in 1835 op 42 jarige leeftijd.
Herenhuis
Conrad Leemans was een student van Reuvens en werd aangesteld als tijdelijke opvolger voor het directoraat van het museum Oudheden Leiden. Ook Leemans stak veel van zijn tijd en passie in het museum en wilde dat het museum eindelijk een goede plek zou krijgen. In 1835 kocht de Universiteit Leiden een herenhuis uit de 18e eeuw en bood de ruimte aan voor de collectie. Uiteindelijk kon rond 1838 de gehele collectie aan het publiek worden getoond.