Niet de eerste Stadsgehoorzaal in Leiden
Het gebouw dat we tegenwoordig de Stadsgehoorzaal noemen is niet het eerste gebouw met die naam in Leiden, al ver voor 1826 bevond zich in de Leidse Lokhorststraat zich een een gebouw met dezelfde naam. Dit gebouw werd onder andere voor godsdienstonderwijs gebruikt.
Sint-Catharinagasthuis
In 1826 geeft het stadsbestuur opdracht om een vleugel van het Sint-Catharinagasthuis in te richten tot ‘Stadsgehoorzaal Leiden’. Andere vleugels van het gasthuis werden onder andere gebruikt voor vier wetenschappelijke verenigingen en een industrieschool. Deze ruimtes werden onder andere gebruikt voor het geven van lezingen en colleges en het houden van voordrachten. Later werden de ruimtes gebruikt door onder andere de Leidse muziekschool en verschillende zangverenigingen en orkesten. In de loop van de 19e eeuw bleek dat de Stadsgehoorzaal Leiden behoorlijk uit haar voegen was gegroeid, wat eigenlijk ook niet heel wonderlijk was: de Grote Zaal was 21 bij 8,5 meter en de Kleine Zaal had slechts een breedte van 5 meter.
Brand en nieuwbouw
In 1871 krijgt stadsarchitect J.W. Schaap de opdracht om een nieuwe Stadsgehoorzaal voor Leiden te ontwerpen, dit ontwerp wordt uiteindelijk een jaar later, in 1872, gerealiseerd. Helaas voor J.W. Schaap en zijn ontwerp van de nieuwe Stadsgehoorzaal Leiden brandt de gehele stadsgehoorzaal zeventien jaar later geheel af. Vervolgens krijgt stadsarchitect D.E.C. Knuttel de opdracht om een nieuwe Stadsgehoorzaal te ontwerpen. Knuttel onderneemt onder andere een studiereis naar Leipzig, Frankfurt, Hannover en Berlijn om inspiratie op te doen en zodoende een ontwerp in te dienen in geheel neo-renaissancistische stijl. In de herfst van 1891 is de bouw voltooid en wordt het gebouw in gebruik genomen door de Stadsgehoorzaal. Tegelijkertijd met de oplevering van de Stadsgehoorzaal Leiden wordt ook de ‘Kasteleinswoning’ aan de Aalmarkt (nummer 7) opgeleverd, deze woning huisvestte de bestuurders van de stadsgehoorzaal en diende onder meer als artiesteningang.
Renovaties en verbouwingen aan de stadsgehoorzaal Leiden
De stadsgehoorzaal heeft verder nog diverse renovaties ondergaan. In 1996 werd de Stadsgehoorzaal Leiden gerenoveerd onder leiding van architect Kees Spanjers. Spanjers zorgde er onder meer voor dat de negen karakteristieke bogen achter de gevel weer prachtig tot hun recht komen. Ook aan het interieur van de Grote Zaal werden een aantal verbeteringen aangebracht, evenals aan het tribunesysteem en de technische installatie. De Stadsgehoorzaal Leiden werd het laatst gerenoveerd in 2009 waarbij onder andere een nieuwe kleine zaal, kantoorruimtes en winkelruimtes aan het complex werden toegevoegd. Bij deze verbouwing werd ook het gebouw aan de Aalmarkt dat vroeger als ‘Kasteleinswoning’ diende intern verbouwd en dient nu als entree voor de Aalmarktzaal.
Stadsgehoorzaal Leiden tegenwoordig
Tegenwoordig wordt de Leidse Stadsgehoorzaal voor allerlei doeleinden gebruikt zoals klassieke concerten, filmvoorstellingen, dansavonden, televisie opnames, tentoonstellingen, beurzen, congressen en nog veel meer.